…skryptów myślenia, wzorców przeżywania oraz schematów nawiązywania kontaktów społecznych. Jeśli te matryce są sztywne, utrudniają przystosowanie do otaczającego świata, rzeczywistości społecznej, obniżają jakość życia w wielu przestrzeniach i obszarach, wywołują cierpienie, możemy podejrzewać zaburzenia osobowości. Pomimo znacznej trwałości wspomnianych wzorców funkcjonowania emocjonalno-motywacyjnego, społecznego, uznaje się jednak, że podlegają one pewnej dynamice. Ulegają
zmianom w wyniku bogacenia zasobu doświadczeń życiowych, ale także w procesie długoterminowej psychoterapii, nakierowanej na pracę wglądową. Oznacza to zrozumienie przez pacjenta sposobu własnego funkcjonowania, postrzegania siebie i innych, przeżywania i regulowania swoich emocji oraz podjęcie starań nad ich zmianą w korzystnym, pożądanym kierunku. Psychoterapeuta może pomóc pacjentowi uczynić jego funkcjonowanie mniej destrukcyjnym, zwiększyć jego tolerancję na sytuacje trudne, wspomóc w urealnieniu samooceny i poszerzeniu autonomii. Zrozumienie i akceptacja własnego ja zwiększa poczucie wolności, bo w miejsce automatycznych reakcji pojawia się namysł i możliwość dokonania wyboru. Świadomość własnych skłonności wpływa pozytywnie na panowanie nad własnym zachowaniem i kształtuje poczucie kontroli i osobistej satysfakcji.